Akut öksürük, hastaların tıbbi yardım almak için sağlık kuruluşlarına başvurdukları en yaygın şikayetlerden biridir. 3 hafta veya daha kısa süredir devam eden öksürüğü tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Çoğunlukla üst solunum veya alt solunum yollarının viral bir enfeksiyonuna ikincil olarak ortaya çıkar. Bu yazımızda “Akut öksürük nedir?”, “Akut kronik öksürük ayrımı nasıl yapılır?” “Akut öksürük tedavisi nasıldır?” sorularının yanıtları ve akut öksürük ile ilgili diğer merak edilenler ele alınmıştır.
Akut Öksürük Nedir?
Epidemiyolojik açıdan öksürük tipik olarak şikayetin devam ettiği süreye göre sınıflandırılır. Buna göre akut 3 haftadan kısa, subakut 3-8 hafta arasında, kronik ise 8 haftadan uzun süren öksürüğü tanımlamak için kullanılır. Süreye dayalı bu sınıflandırma, öksürüğün nedeninin teşhisi sırasında da önemlidir.
Akut öksürük en yaygın görülen öksürük çeşitlerinden biri olup bu nedenle de toplum üzerinde en büyük etkiye sahip olandır.1 Peki akut öksürük nedenleri nelerdir? Bu sorunun cevabı için yazımızı okumaya devam edebilirsiniz.
Akut Öksürük Nedenleri Nelerdir?
Öksürük, solunum yollarını temiz tutmak için tasarlanmış vücudun bir refleks tepkisidir. Astım veya solunum yolu enfeksiyonu gibi bir sağlık sorunu nedeniyle ya da yutma güçlüğü varlığında öksürük refleksi ortaya çıkabilir.2 Kişilerde arada bir görülen öksürük normal kabul edilse de aralıksız devam eden inatçı öksürük tıbbi bir sorunun işareti olabilir. Akut ya da kronik öksürük farklı sebeplerle ortaya çıkabilir ve sık karşılaşılan akut öksürük nedenleri arasında şunlar bulunabilir:
- Nezle (Soğuk algınlığı): Üst solunum yollarının rinovirüs kaynaklı enfeksiyonu
- Grip: İnfluenza isimli bir virüsünün etken olduğu üst solunum yolu enfeksiyonu
- Tahriş edici bir inhalan maddenin (duman, toz, kimyasallar veya yabancı cisim gibi) solunması
- Pnömoni (Zatürre): Bir ya da iki akciğerde enfeksiyon varlığı
- Boğmaca: Akciğer ve havayollarının boğulurcasına şiddetli öksürüğe neden olan bakteri kaynaklı bir enfeksiyonu3,6
- Akut bronşit: akciğerlerde bulunan bronşiyal tüplerin iç yüzeyini döşeyen astarın iltihaplanması
- Sinüzit (Sinüs adı verilen ve kafa kemikleri içerisinde konumlanan hava boşluklarının iltihaplanması)
- Bazı ilaçların yan etkisi
- Akut sol kalp yetmezliği
- Çevresel alerjenler4,5,6
Akut öksürük balgamla birlikte olabileceği gibi kuru öksürük şeklinde de görülebilir. Kuru öksürük nedenleri hakkında bilgi almak için “Kuru öksürük neden olur?” başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.
Akut Öksürük Belirtileri Nelerdir?
Akut öksürük, enfeksiyöz ve enfeksiyöz olmayan nedenlerle ortaya çıkabilen bir semptomdur. Bir enfeksiyona işaret eden akut öksürük belirtileri şunları içerebilir:
- Ateş
- Baş ağrısı
- Titreme
- Boğaz ağrısı
- Burun akıntı ve geniz akıntısı
- Gece terleme
- Sinüslerde basınç hissi
- Titreme
- Vücut ağrıları
- Bulantı ve kusma
- Sarı yeşil balgam6
Akut Öksürük Nasıl Geçer?
Akut öksürük rahatsızlığı yaşıyorsanız öksürüğü hafifletmek ya da geçirmeye yardımcı olmak için evde bazı uygulamalar yapabilir ya da önlemlere başvurabilirsiniz. Peki, akut ya da kronik öksürüğe ne iyi gelir?
Geçmeyen bir öksürüğünüz varsa doktor kontrolünde medikal tedavinin yanı sıra yine doktorunuza danışarak bazı destekler alabilirsiniz. İşte bunlardan bazıları:
- Bal: Akut öksürük için 2 tatlı kaşığı kadar balı bitki çayı veya ılık su ve limon ile karıştırarak içebilirsiniz. Ayrıca 2 çay kaşığı balı doğrudan veya ekmeğe sürerek de tüketebilirsiniz. Botulismus (bir çeşit gıda zehirlenmesi) riski sebebiyle 1 yaştan küçük bebeklere asla bal verilmemelidir.
- Probiyotikler: Probiyotikler bir dizi sağlık yararı olduğu düşünülen mikroorganizmalardır. Öksürüğü gidermede doğrudan bir etkisi olmasa da bağışıklığınızı destekleyerek dolaylı bir etki sağlar.
- Nane: Nane çayı içmek ya da buhar yoluyla nane buharları teneffüs etmek öksürüğü hafifletmeye yardımcı olabilir.
- Hatmi çiçeği: Hatmi çiçeği bitkisinin yaprakları ve kökleri eski zamanlardan beri boğaz ağrısını tedavi etmek ve öksürüğü hafifletmek için kullanılagelmiştir. 2020 yılında yapılan bir çalışmaya göre hatmi çiçeği antioksidan ve antienflamatuar özellikleri ile öksürüğü hafifletmeye yardımcı olabilir.7
Peki, öksürük şurubu ya da öksürük ilaçları akut öksürükte kullanılmalı mı? Yapılan araştırmalara göre bu ilaçların öksürüğü iyileştirmeye katkı sağladığına dair yeterli kanıt elde edilememiştir.8 Ek olarak çoğu durumda öksürük refleksini ilaçlarla baskılamak vücudun savunma mekanizmasına müdahale etmek anlamına geldiğinden önerilmez. Bu nedenle bu ilaçlar sadece doktor önerisiyle kullanılabilir.
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
